Potrawy tradycyjne

Potrawy tradycyjne i lokalne oferowane przez restauracje i gospodarstwa agroturystyczne znajdujące się na szlaku

1. Restauracja „Kuźnia Smaków”

• zalewajka świętokrzyska
• kaczka z jabłkami z Pacanowa
• pierogi z fasolą korczyńską
• szarlotka świętokrzyska
• kiełbasa z Pacanowa

	Mateusz Góra ul. Rynek 5 28-133 Pacanów
	503 019 666
	www.kuznia-smakow.com.pl

Dostępność: cały rok

Restauracja Kuźnia Smaków położona jest w centrum Pacanowa, jest rodzinną firmą. Swoją ofertę opiera na kuchni domowej i własnych wyrobach wędliniarskich, których tradycja sięga ponad 50 lat. Ich sztandarowy produkt – kiełbasa z Pacanowa wpisana została w 2013 roku na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Wieś Pacanów leży na skrzyżowaniu dróg łączących Kielce z Tarnowem oraz dawnego szlaku królewskiego wiodącego z Krakowa do Sandomierza w odległości 70km od Kielc i 25km od Buska-Zdroju. Rozsławili go w 1933 roku pisarz Kornel Makuszyński i rysownik Marian Walentynowicz w „120 przygodach Koziołka Matołka”. Dzięki słynnym komiksom oraz za sprawą Koziołka Matołka Pacanów znany jest dziś w całej Polsce i poza jej granicami. Powstało tu Europejskie Centrum Bajki, które od 2010 roku działa w nowo wybudowanym wielofunkcyjnym obiekcie przeznaczonym dla dzieci.

„Chcecie wierzyć, czy nie chcecie,
a Pacanów jest na świecie.
Piękna to osada, skromna
i dla bajki wiekopomna.
Bawił tutaj król przed laty,
świetne sobie sprawił szaty.
Zamorskie kupców towary,
roztaczały w rynku czary.
Pewna wieść go rozsławiła,
o kowalach dziarskich była,
co to kozy podkuwali,
wiecie już co było dalej?
Pacanów z Koziołka słynie
po całej polskiej krainie.
Bajki został więc stolicą,
by radować człeka lico”.

2. Restauracja, Zajazd „Mateo”

• zupa szczawiowa z Ponidzia
• kaczka stopnicka z kopytkami
• pierogi ze śliwką Damacha
• śliwka Damacha w cieście

	Barbara Kapusta ul. Dr Piotrowskiego 41 28-130 Stopnica
	41 377 94 09 505 250 997
	hotel.mateo@wp.pl
	www.hotelmateo.pl

Dostępność: cały rok

Restauracja „Mateo” usytuowana  jest  przy drodze DK 73 Kielce – Tarnów, około 15km na wschód od Buska-Zdroju w miejscowości Stopnica, malowniczym miasteczku położonym na Garbie Pińczowskim o bogatej historii sięgającej XII wieku. Atrakcje turystyczne Stopnicy to między innymi: zespół klasztorny oo. sercanów, stary cmentarz oraz zamek, w którym jest siedziba Gminnego Ośrodka Kultury.
Restauracja „ Mateo” funkcjonuje od 1991 rok, urządzona w stylu mieszanym z elementami nowoczesno-industrialnymi. Od początku swojej działalności preferuje potrawy kuchni regionalnej i lokalnej.  Jej właścicielka kultywuje tradycje kulinarne, odtworzyła nasadzenia popularnej w tych okolicach Ponidzia śliwki Damacha, która uzyskała w 2005 roku I nagrodę w konkursie Nasze Kulinarne Dziedzictwo - Smaki Regionów oraz nagrodę krajową „Perła”. W 2013 roku suszona Damacha z Ponidzia została wpisana na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Warto przypomnieć, że śliwka ta wywodzi się od śliwy domowej i jest jedną z najpopularniejszych i najstarszych odmian śliw na Ponidziu. Suszona, dzięki swoim wyjątkowym walorom smakowym jest bardzo ceniona w kuchni tradycyjnej. Restauracja „Mateo” specjalizuje się w potrawach z dodatkiem Damachy, a jednym ze sztandarowych jej produktów są powidła, które można tu nabyć.

 
3. Restauracja Gościniec

• rozgrzewający krem dyniowy z chipsem z boczku i pestkami dyni
• pierś z kaczki w salsie warzywnej
• szarlotka z gałką lodu

	Paweł Piątek Aleja Adama Mickiewicza 18 28-100 Busko Zdrój
	41 378 8547 603 655 059
	derslaw@busko.com.pl
	www.derslaw.busko.com.pl

Dostępność: cały rok

Restauracja Gościniec znajduje się przy jednej z najatrakcyjniejszych arterii pieszych Buska-Zdroju, ulicy Mickiewicza - deptaku prowadzącego od Parku Zdrojowego w stronę Rynku. Zlokalizowana jest w dolnej części pensjonatu „Zamek Dersława” budowli, która powstała w 1911 roku z inicjatywy Rosjanina Wasyla Waslewicza Jakobsa –  lekarza uzdrowiska Busko stylizowanej na średniowieczną, warowną twierdzę z basztą i wieżyczkami obronnymi. Obiekt z kolorową elewacją, z wizerunkiem rycerza Dersława – pierwszego właściciela Buska, który sprowadził w XII wieku do miasta zakon norbertanek, jest dziś jedną z atrakcji  architektonicznych miasta. Działająca w podziemiach restauracja „Gościniec” specjalizuje się w daniach  kuchni regionalnej opartej w dużej mierze na produktach lokalnych takich jak:  fasola korczyńska, truskawka faworytka buska, jagnięcina, karp z Wójczy. Restauracja jest laureatem konkursów wojewódzkich na najlepszą potrawę regionalną  między innymi za   gęsinę, kaczkę z jabłkami, tatara z karpia.

4. Gospodarstwo Agroturystyczne „Jesionowy Dworek”

• jacentowski barszcz z kapustą
• karp królewski z Bud
• szczupak „Pomykowski” z Bud
• szarlotka świętokrzyska

	Grzegorz Wójcicki Kotki - Budy 128 28-100 Busko Zdrój
	503 327 085
	jesionowydworek@gmail.com
	www.jesionowydworek.pl

Dostępność: cały rok (w zależności od dostępności odłowionych ryb) 

„Jesionowy Dworek” to gospodarstwo agroturystyczne położone około 11km od Buska- Zdroju specjalizujące się w hodowli ryb, głównie karpia, amura, jesiotra. Właściciele posiadają  75ha gruntów rolnych z tego 40ha  stanowią stawy rybne. „Budy” to niewielki przysiółek należący do sołectwa Kotki w gminie Busko-Zdrój. Położony w obszarze o  wyjątkowych walorach przyrodniczych w sąsiedztwie Szaniecko-Soleckiego Parku Krajobrazowego gdzie ponad 60% terenu to obszar Natura 2000. Właściciele gospodarstwa agroturystycznego specjalizują się w potrawach z ryb, których walory smakowe zawdzięczają  tradycyjnemu  karmieniu produktami naturalnymi jak: zboże i kukurydza. Posiadają znak „Jakość Tradycja” dla karpia królewskiego z Bud, który wyróżnia  produkty żywnościowe wysokiej jakości. Ich karp królewski oraz  szczupak Pomykowski z Bud są laureatami I nagród w konkursie wojewódzkim Nasze Kulinarne Dziedzictwo-Smaki Regionów w 2015 i 2016 roku.

Produkty tradycyjne

Oferta produktów tradycyjnych wytwarzanych przez rolników i przez małe zakłady przetwórcze. Wszystkie produkty ŚKS można nabyć bezpośrednio u producenta w miejscu ich wytwarzania a niektóre także drogą wysyłkową

5. „Farma Łukasików”

• buncok strzałkowski

	Teresa i Piotr Łukasik Strzałków 17 28-130 Stopnica
	692 954 301
	mlekostrzalkow@wp.pl

Dostępność: cały rok

 Farma Łukasików położona jest w centralnej części wsi Strzałków. Przez wieś przechodzi  zielony szlak turystyczny z Wiślicy do Grochowisk. Miejscowość znajduje się również na odnowionej trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca, która jest odzwierciedleniem dawnej średniowiecznej drogi do Santiago de Compostela. Farma Łukasików należy do jednych z większych gospodarstw mleczarskich w województwie świętokrzyskim i pierwszym,  które zajęło się  przetwórstwem tradycyjnym mleka. Od 2010 roku właściciele  wytwarzają własne sery. Są laureatami licznych konkursów i plebiscytów, w tym nagrody wyróżnienia w kategorii produkty mleczne za buncok strzałkowski konkursu Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów w 2014 roku. Właściciele posiadają ponad 50ha gruntów rolnych, nowoczesną oborę i halę udojową. Utrzymują 45 sztuk krów mlecznych i 20 opasów. Prowadzą sprzedaż swoich serów na miejscu w sklepiku przy gospodarstwie oraz na targowiskach lokalnych.

6. Gospodarstwo Sadownicze J@BUSKO.PL

• naturalny sok tłoczony jabłko z rokitnikiem

	Elżbieta Pytel Pęczelice 9 28-100 Busko-Zdrój
	728 183 304 660 694 770
	biuro@jabusko.pl
	www.jabusko.pl

Dostępność: uzależniona od ilości wytworzonego produktu

Gospodarstwo sadownicze „J@BUSKO” położone jest we wsi Pęczelice w odległości 6km od Buska-Zdroju. Wieś o bogatych tradycjach ariańskich, z tego okresu zachowały się ruiny XVI wiecznego zboru w centrum wsi oraz tradycje sadownicze, które pozostały do dziś, o czym świadczą duże obszary pól wokół wsi zajęte  sadami. To położenie i sprzyjające warunki klimatyczne, a także wapienne gleby sprawiają, że owoce z tego regionu  posiadają niepowtarzalny naturalny smak i aromat. Gospodarstwo zajmuje powierzchnię 15ha sadów owocowych głównie jabłoni, czereśni, wiśni odmiany „Łutówka”, gruszy. Od 2 lat właściciele rozpoczęli produkcję soku jabłkowego metodą tłoczenia na zimno bez klarowania i filtracji, dodatku cukru, wody czy konserwantów. Za naturalny sok tłoczony jabłko z rokitnikiem  otrzymali w 2015 roku wyróżnienie w kategorii napoje regionalne w konkursie   wojewódzkim Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów”. Właściciele  oferują również inne soki w tym mieszanki soku jabłkowego z aronią, czarną porzeczką czy wiśnią.

7. Gospodarstwo Rybackie „Wójcza” Sp. Z o.o.

• Karp z Wójczy

	Klaudiusz Jurzysta Biechów 80 28-133 Pacanów
	41 376 54 01 517 828 888
	biuro@grwojcza.pl
	http://nowa.grwojcza.pl

Dostępność: w sezonie jesienno-zimowym

Gospodarstwo rybackie „Wójcza” położone jest  w pobliżu drogi DK79 Pacanów – Nowy Korczyn. Powstało w 2000 roku na bazie istniejącego gospodarstwa rybackiego skarbu państwa. Zajmuje powierzchnię  około 400ha stawów. Dominującym gatunkiem w hodowli jest karp, sum, szczupak, lin, amur, sandacz. Atutem gospodarstwa poza dobrej jakości rybą są walory przyrodnicze okolicy z czystym ekologicznie środowiskiem oraz dogodny dojazd - 20km od Buska Zdroju, 60km od Tarnowa, 80km od Krakowa, Kielc i Sandomierza. Od niedawna w ofercie gospodarstwa znajduje się karp wędzony i w galarecie z własnej przetwórni. Karp z Wójczy w 2011 roku został wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.    
 Gospodarstwo rybackie leży we wsi Biechów. Dokumenty historyczne potwierdzają, iż w XII wieku prowadzono tutaj hodowlę ryb w tym karpia. Powstał „klucz wójczański”, do którego należały dobra: Oblekoń Wielki, Biechów, Wola Biechowska, Wójcza, Wójeczka, Piestrzec i Chrzanów. Tereny te były w posiadaniu Szaniawskich, Popielów i Radziwiłłów. Książę Maciej Radziwiłł udokumentował na tych terenach prowadzenie stawów i hodowlę ryb, w tym karpia. Atrakcją turystyczną  wsi jest  kościół drewniany, którego powstanie datuje się na  1315 rok. Wielokrotnie odnawiany i przebudowywany, największa  przeprowadzona została w latach 1878-1881 i po pożodze wojennej w 1950 roku.
 

 
8. Olejarnia Zagłoby

• olej rydzowy

	Roszkowski Mariusz Mikułowice 336 28-100 Busko-Zdrój
	791 632 390
	olejarniazagloby@gmail.com

Dostępność: cały rok

Olejarnia Zagłoby zlokalizowana jest we wsi  Mikułowice leżącej dwa kilometry na północ od centrum Buska-Zdroju. Właściciel posiada 3,5ha ziemi, na której uprawia rośliny oleiste. W 2016 roku założył olejarnię, którą nazwał  rodzinną manufakturą. Znajduje się tu niewielka linia produkcyjna do tłoczenia oleju, a także druga – zabytkowa, w skład której wchodzi unikatowa prasa tłokowa licząca około 150 lat, którą wykorzystuje do celów pokazowych i edukacyjnych. Olej rydzowy z Mikułowic otrzymał w 2017 roku I nagrodę w kategorii produkty zbożowe w konkursie wojewódzkim Nasze Kulinarne Dziedzictwo –  Smaki Regionów, a w 2022 roku nagrodę krajową „Perła”. Pozyskuje się go z lnicznika siewnego, nazywanego także lnianką, rośliny z rodziny kapustowatych, pochodzącej z Bliskiego Wschodu. Obecnie dzięki działalności człowieka lnianka jest szeroko rozprzestrzeniona w całej Europie oraz na znacznych obszarach Azji aż po Japonię. Znane  powiedzenie „lepszy rydz niż nic”, wcale nie dotyczy popularnego grzyba, a właśnie lnianki, zwanej po staropolsku „rydzem”, „rydzykiem” czy „ryżykiem”. Nazwa ta odnosi się do koloru ziaren, z których pozyskuje się olej, a które barwą przypominają rydza. Lnianka to roślina o wielu zaletach zdrowotnych, dla których nie bez znaczenia są jej zalety uprawowe takie jak: mrozoodporność, brak poważniejszych chorób i szkodników, wczesny zbiór, praktycznie nie wymaga stosowania środków ochrony chemicznej.

 
9. Borówkowa Manufaktura

• dżem z borówki od Płusów

	Marek Płusa Kameduły 6a 28-100 Busko-Zdrój
	604 192 945

Dostępność: cały rok

W okresie przedwojennym wioski graniczące z Kamedułami stanowiły zaplecze warzywno-owocowe dla okolicznych mieszkańców. Rolnicy zapewniali nie tylko swoim rodzinom różne owoce do codziennego spożycia i na przetwory, ale dostarczali również na lokalny rynek. Tradycje uprawy, przetwarzania i sprzedaży owoców i warzyw były w tych okolicach od dawna. Tu w Kamedułach 7 km od Buska Zdroju założył w 2000r plantację borówki amerykańskiej Marek Płusa. Początkowo była mała licząca 0,20 ha, obecnie zajmuje powierzchnię 3 ha. Sprzedaż owoców nie zawsze jest jednak opłacalna, dlatego właściciel podjął decyzję o przetwórstwie owoców w ramach rolniczego handlu detalicznego. W Borówkowej Manufakturze powstają przetwory z borówki przygotowywane tradycyjnymi metodami, w tym bardzo smaczny dżem. Wszystkie przetwory są pasteryzowane i nie zawierają konserwantów ani polepszaczy smaków. Asortyment obejmuje dżemy borówkowe, konfitury oraz soki. Na terenie gospodarstwa znajduje się punkt sprzedaży. W sezonie letnim oferowana jest szeroka gama odmian owoców borówki amerykańskiej, a dżem i inne przetwory z borówki amerykańskiej dostępne są przez cały rok. Dżem z borówki od Płusów w 2022r zdobył wyróżnienie w konkursie wojewódzkim Nasze Kulinarne Dziedzictwo - Smaki Regionów.

 
10. Winnica Fodymskich

• wino od Fodymskich

	Mariusz Fodymski Szczaworyż 89 28-100 Busko-Zdrój
	604 465 022
	www.winnicafodymskich.pl

Dostępność: cały rok

Winnica Fodymskich znajduje się 7 km od Buska Zdroju. To najbardziej nasłoneczniona część regionu świętokrzyskiego. Taki klimat sprzyja uprawie winorośli, co umiejętnie wykorzystali właściciele winnicy Anna i Mariusz Fodymscy. Pierwsze krzewy winnej latorośli zostały posadzone w 2007 roku w ilości 50 sztuk. Sadzonki pochodziły z Francji. Nasadzenie tych kilkudziesięciu krzewów zaszczepiło we właścicielach wielkie zainteresowanie i pasję do tego stopnia, że w 2016 roku założyli swoją winnicę. Uprawa winogron na powierzchni 1 ha odbywa się w sposób ręczny, z ograniczeniem do minimum środków chemicznych. W winnicy wyrabiane jest wino gronowe, wytrawne lub półwytrawne, o bukiecie kwiatowym, owocowym, mineralnym lub korzennym (w zależności od odmiany winogron), bez dodatku wody i cukru. Właściciele robią wino według tradycyjnych receptur, opierając się na przepisach z lat 20 i 30 ubiegłego wieku. Pierwsza litera nazwiska F jest znakiem rozpoznawczym winnicy znajdującym się na etykiecie win . Wino od Fodymskich w 2022r zdobyło nagrodę główną w konkursie wojewódzkim Nasze Kulinarne Dziedzictwo - Smaki Regionów.

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”

Aktualizacja strony internetowej www.swietokrzyskakuzniasmakow.pl zrealizowana w ramach operacji
"Wsparcie rozwoju szlaku kulinarnego Świętokrzyska Kuźnia Smaków, jako narzędzia budowania marki lokalnych produktów żywnościowych wysokiej jakości" realizowanej przez Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach.
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej
„Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Projekt opracowany przez Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.